Historische gevelsteen krijgt na 20 jaar nieuwe plek in Zuidbroek

Hij lag 20 jaar veilig opgeborgen in de werkplaats van Woonstichting Groninger Huis in Zuidbroek. En is vanmiddag onthuld in het appartementencomplex op de hoek Spoor- en Pijpstraat in Zuidbroek: Een keramieken gevelsteen uit 1950. Deze historische steen werd in dat jaar bevestigd aan de gevel van de woningen aan de Wilhelminalaan, ook in Zuidbroek. Bij de sloop is deze steen bewaard door de woonstichting.

Laura Broekhuizen, directeur Groninger Huis, en wethouder José van Schie van Midden-Groningen namen de onthulling voor hun rekening. Dit gebeurde onder anderen in aanwezigheid van bewoners van dit complex.

1000-woningenplan

Dankzij de inzet van stichting Behoud karakteristieke dorpsgezichten Menterwolde krijgt de gevelsteen een mooie nieuwe plek. De gevelsteen is gemaakt door de bekende Groninger keramist Anno Smith (1915-1990) in het kader van het 1000-woningenplan uit 1950. Dit plan trok landelijke aandacht omdat het in korte tijd gerealiseerd werd, het goedkope maar ook deugdelijke woningen betrof en in de Groninger Ommelanden voor de arbeider en zijn gezin bestemd was.

Groot tekort aan woningen

Net als nu was er een groot tekort aan woningen. Het plan was bedacht door de burgemeester van Ulrum, H. Ottevanger en getekend door het Architectenbureau Kuiler & Drewes. Het verschil met nu was dat de uitvoering autoritair kon worden aangestuurd en in korte tijd gestart kon worden.

Huur

Maar al gauw bleek dat er tekortkomingen waren: arbeiders konden de huur van 4 gulden en 20 cent per week nog wel dragen, maar de verhoging naar 6 gulden en 15 cent vanwege snel oplopende prijzen, niet. Ook was niet gedacht aan de hoge inrichtingskosten die begroot waren. En een zwaarwegend praktisch bezwaar voor de arbeider was dat er geen varken in of bij het huis gehouden kon worden. De woningen werden niet door de arbeiders bewoond, maar door de sociale laag daarboven.

Smart

Dat dit keramiek een cultureel-historisch belang heeft, kun je ook afleiden uit de volgende problemen die ontstonden: Zuidbroek keek met smart uit naar de 18 woningen die door de gemeente waren toegewezen. Maar er was vertraging. De gemeente Beerta, die eerst niet mee zou doen, moest nu voorgaan. Wat was de oorzaak? Door de Korea-oorlog waren er grote spanningen in Beerta tussen de communisten en niet-communisten. Politiek kwam het goed uit de woningen wat eerder aan te bieden.

Gemeentewapens

Op het plan hadden 31 gemeenten ingetekend. Elke gemeente die 125 gulden betaalde voor de gevelkeramiek van Anno Smith kreeg een gedenksteen die bestond uit de 31 gemeentewapens met zijn eigen wapen, groot en opvallend boven in de steen. Deze steen werd ingemetseld in de zijgevel van de eerste woning van het blok.

De historische informatie komt van Everhardus ten Wolde van stichting Behoud karakteristieke dorpsgezichten Menterwolde.