Lezing grafpoëzie, het verhaal achter de spreuken

"Sommige teksten vertederen en anderen geven aanleiding tot hilariteit. Meestal is een milde glimlach hun deel." Zegt Everhard ten Wolde van Stichting Behoud Karakteristieke Dorpsge- zichten Menterwolde over grafpoëzie op de kerkhoven in Menterwolde. Met Albi Nieuwenhuis houdt hij hierover morgenavond een lezing bij de Historische Kring Menterwolde.

De lezing is aansluitend aan de ledenvergadering van de Historische Kring Menterwolde in café boerderij Mausel in Noordbroek. Niet-leden kunnen vanaf 21.00 uur aanschuiven.

Hij was nog frisch en sterk
maar ach het mocht niet baten.
Toen god zijn bode zondt
toen moest hij ons verlaten.

(Begraafplaats Muntendam)

"Wij zijn een soort Mini en Maxi", zegt Nieuwenhuis (op de foto bij een graf waarop de tekst achterop staat) over de lezing die de 2 geven. "We doen het op een luchtige manier. Al is dit natuurlijk wel zware kost. Aan de hand van 50 dia's vertellen wij ons verhaal. We leggen uit wat de betekenis van de spreuken is. Daar valt zoveel over te vertellen. De grafpoëzie is van laat Middeleeuwen tot 1935."

Hier rust mijn dierbare vrouw,
mijn veel beminde Gade.
Zij leefde voor den Heer,
maar niet voor deze aard.

(Begraafplaats Meeden)

De teksten en gedichten vertellen veel over de overleden persoon, vindt Nieuwenhuis. "Voor het gewone volk was zo'n graf te duur. Deze groep heeft vaak eenvoudige graven. Het gekke is, of juist niet, dat de teksten in het Nederlands zijn. Niet in het Gronings. Ze zijn in het deftige getrokken."

Ik ben als gij geweest
maar 't was slechts
van korte duur

(Begraafplaats Noordbroek)

Tegenwoordig zijn de zerken niet meer voorzien van teksten en spreuken. "Dat wordt als ouderwets gezien. Er zijn ontroerende teksten bij, over overleden kinderen bijvoorbeeld. Tranentrekkend."
 
Het is de tijd, die rotsen splijt.
Niets kan haar kracht weerstaan.
Hij, die hier rust, verloor den strijd na 100 jaar bestaan.

(Begraafplaats Zuidbroek)

Stichting Behoud Karakteristieke Dorpsgezichten Menterwolde gaf eind 2011 het boekwerkje Grafpoëzie Menterwolde uit. Nieuwenhuis is verantwoordelijk voor de tekst en de foto's. "Daar hebben we een paar honderd stuks van gedrukt."